65 jaar en later: geef nooit op met leven

Je leven heeft zo zijn periodes, dat ken je vast en zeker. Hier zijn een paar herinneringen: je geboorte, hand in hand met je ouders op stap, je eerste fietsavonturen, vriendjes leren kennen op school, het eerste studiejaar, nieuwe vriendjes, je eerste verjaardagsfeestje, de grote school, ruzies met je ouders en vrienden, op vakantie met je maten, je eerste lief, afstuderen, een beroep kiezen, verdriet bij verliezen, vreugde bij overwinningen, enzovoort ….

Al die herinneringen zijn deeltjes van periodes in jouw leven. Die verschillende periodes beleef je meestal anders doordat bepaalde accenten benadrukt worden.   Je leeft samen met je partner in een nieuw huis waar de verbouwingswerken nog steeds aan de gang zijn en jullie doelen situeren zich op dat moment op het vlak van bouwmaterialen en interieur. Niet bepaald een moment om verre landen te verkennen, toch? Jullie hebben bouwzorgen aan het hoofd, afwerken van de verbouwingen met de bijkomende financiële uitdagingen enzovoort …  Enkele jaren later is er een kindje geboren in jullie gezin, hierdoor zijn er nieuwe accenten gelegd in jullie leven, opvoeden en nieuwe zorgen dringen zich op, afgewisseld met de vele liefdevolle momenten.

In het artikel wil ik het hebben over durven voelen en uiten op een oudere leeftijd en kies voor 65 jaar als uitgangspunt.

65 jaar, een nieuw begin

Je gaat op pensioen en je zit nog boordevol plannen om in deze nieuwe periode van je leven te genieten, te ontdekken en tijd te maken voor je familie. Je hebt er zolang naar uitgekeken en eindelijk daar is de deur tot meer tijd en vrijheid. Je bent nog fit en je fietst elke dag samen met je partner en vrienden door landschappen en streken waar je nog naartoe wilde gaan. Intussen kan je je hobby als fotograaf verder beoefenen, je lidmaatschap bij je vereniging verlengen en elke week aan interessante activiteiten deelnemen. Kortom het ziet er goed uit voor je en je familie.

Bijlange is niet iedereen nog fit op deze leeftijd en wegens ziekte of andere beperkingen kan het voorkomen dat je thuis verzorgd moet worden. In dit artikel gaat het niet over mentale beperkingen zoals dementie, eerder over fysieke beperkingen.  Je plannen zijn niet verder uitvoerbaar en noodgedwongen begint er voor jou een rustigere levensstijl. Hier komen conflicten binnen jezelf om de hoek kijken. Je voelt je niet meer goed in je vel, je loopt nukkig rond en de mensen in je naaste omgeving krijgen het lastiger. Volgende emoties en gevoelens komen in je leven: pijn, angst, woede, wanhoop, schaamte, verdriet en soms heel hevige haatgevoelens. En nu? Hoe moet het verder?

Je kan in deze gevoelens van onmacht blijven steken en jezelf een ferm slachtoffer noemen van je ziekte of beperkingen.  Maar wat ben je ermee? En je dierbaren, wat zijn zij ermee? Hoe ga je van je slachtofferrol naar een zelfsturende gedrag, zelfs met je beperkingen?

Herinner je je sterkte toen je jonger was? Je kon bergen verzetten en je levenslust was onbegrensd. Deze innerlijke krachten zijn nu minder en je kan het zo moeilijk aanvaarden, het is zo lastig.

Innerlijke krachten kunnen op oudere leeftijd terug ontwikkeld worden als je kwetsbare thema’s bespreekbaar maakt die in jouw leven aanwezig zijn. Durven voelen en ze communiceren is hier de boodschap.

Spreek uit wat bij je opkomt, spreek uit wat angstig aanvoelt en een kracht komt in jezelf terug of is iets nieuws. Doe je dit niet dan verzwak je zienderogen.

Kwetsbaar durven opstellen geeft sterkte in jezelf terug want je hebt een uiting volbracht. Je levensweg kan verder worden bewandeld op een nieuwe manier.

Welke stappen neem je om je te durven uiten?

ü  Wat is je beperking? Ziekte? Onrust? Depressie? Andere beperkingen?

ü  Benoem al je ongemakken hierbij en schrijf deze op een blad papier.

ü  Conflict binnen jezelf waarnemen: schrijf je negatieve en positieve gedachten op.

ü  Hoe reageren anderen op jou?

ü  Na de 4 voorgaande stappen neem je tijd voor zelfreflectie. Durf kijken naar je ongemakken en conflicten om ze stap voor stap te aanvaarden in je leven.

ü  Wat en wie is er rondom jou?  Schrijf deze zaken en mensen op.

ü  Hoe communiceer  jij? Weinig, veel, via vragen, via bevel, rustig, onrustig, kwaad, verdrietig, neutraal, al wenend, al roepend, altijd gelijk willen hebben…

ü  Wat zijn je doelen en plannen die je nog wil behalen?

ü  Nadat je de 3 voorgaande stappen afgewerkt hebt kan je je communicatie aanpassen. Om voor jezelf zachter en vriendelijker te zijn schrap je het woordje “moeten” uit je woordenschat. Vervang het door “ik wil” of “ik kan”. Jij moet je niet bewijzen, je mag je situatie integreren in je leven samen met anderen rondom jou. I.p.v. klagen kan je schrijven wat je voelt en het nadien mondeling overbrengen naar jezelf of anderen. Je kwetsbaar opstellen zonder in een slachtofferrol te vallen of met de vinger naar anderen te wijzen wekt innerlijke kracht op. Deze heb je nodig om terug hoop te krijgen in je toekomst.

ü  Maak je lijstje compleet met de dingen die je nog wilt verwezenlijken in je leven.

Stel je open om hulp te vragen aan je kinderen, kleinkinderen en hulpverleners om de stappen door te lopen. Zij willen niets anders dan hun ouders gelukkig zien en vredevol leven.

75 jaar – 100 jaar, de laatste periode

Je bent reeds 10 jaren verder nadat je in pensioen bent gegaan. Jouw kinderen zijn ouder en je kleinkinderen studeren. Wat zijn jouw vreugdevolle momenten en zorgen in deze periode van je leven? Geniet je van de kleine dingen en ontdek je nieuwe mensen en plaatsen? Zijn je plannen en doelen uitgekomen? Tijd voor jezelf om stil te staan bij deze levensdromen wat ze ook moge zijn.  Nog altijd even fit? Je merkt verschillen bij leeftijdsgenoten, de ene zijn nog zo jeugdig en vol levenslust, anderen zijn ziek of zijn er niet meer…

In deze periode komen ongemakken vaker voor en je voelt dat je lichaam gevoeliger is voor kleine kwaaltjes zoals een verkoudheid, spierpijn, vermoeidheid enzovoort… In je omgeving zijn er vrienden die ernstig ziek worden, in een bejaardenhuis leven, en overlijden. Vanaf 75 jaar krijg je andere levensvragen te verwerken doordat je je omgeving ziet veranderen, alsook krijg je meer en meer te maken met verliezen van dierbaren. Als je zelf ernstig ziek wordt denk je aan het einde van je leven, je kan er niet omheen de gedachte komt stilletjes binnengeslopen. Eerst negeer je het doordat je innerlijke strijd om voort te leven niet akkoord gaat met de gedachte. Langzamerhand brengt het conflicten mee. Vooral als je er niet durft over te praten met je dierbaren. Dat kan je partner zijn, vrienden en familie maar ook een andere vertrouwenspersoon. Je wilt misschien je kinderen daar niet lastig meevallen en je zwijgt liever. De 10 stappen - beschreven in het stuk over 65 jaar, een nieuwe periode - doorlopen is hierbij een handig hulpmiddel om klaarheid te krijgen waar je door belemmerd wordt. Is praten over sterven een moeilijk onderwerp voor jou? Ben je bezorgd om anderen hiermee te confronteren? Is het wel het juiste moment hiervoor? Kortom je piekert en de gedachten hierover kan je niet loslaten.

Schrijf al deze vragen op en kijk waar je mee worstelt. Blijf niet rondlopen met deze vragen en vraag jouw vertrouwenspersoon om je te helpen. Van zodra je klaarheid krijgt zal je innerlijke kracht je op goede weg helpen om zelfs afscheid te nemen van het leven en je dierbaren, waarbij jouw en hun verdriet een juiste plaats krijgen.

Je merkt bij jezelf dat je onbesproken zaken liever laat rusten. Je denkt bij jezelf dat het anderen toch alleen maar pijn zal doen. Je moet goed beseffen dat het hier gaat over veronderstellingen. Deze zijn nog gevaarlijker dan gewoon praten wat je dwars zit. In de laatste periode van je leven ben je omringd door mensen met gedachten over jouw overlijden. Je bent heus niet de enige die hiermee rondloopt. Als die gedachten samen gelegd worden ontstaat er een harmonie, rust en vrede met wat zich op een dag zal aandienen. Bespreek je deze niet samen met je dierbaren, is het verdriet van jouw overlijden doordrongen van allerlei leed en zorgen voor de  nabestaanden. Zij hebben zoveel onopgeloste vragen, zij zullen hetzelfde neigen te doen met hun kinderen en familie.

In het nieuws lezen we vaker dat oudere mensen vrijwillig uit het leven stappen. Zij beroven zich van hun leven want ze konden niet omgaan met hun laatste periode en ziekte. Jammer voor hen en de nabestaanden. De gevolgen zijn hevig voor degenen die achterblijven, zullen zij dit gedrag overnemen en geen andere uitwegen zien? Het kan anders!

Tot slot…

Als er 1 iets is dat jonge en oude mensen samenbrengt dan is het verlies van een dierbare nummer 1 op de samenhorigheidslijst. Het gedeelde verdriet kent geen gelijke, mensen zijn authentiek en verbonden met elkaar.

Tijdens de laatste periode van je leven breng je meer mensen samen dan ooit tevoren.
De kracht die hier achter schuilt kent geen gelijke.
Hierbij nog een lijstje met vreugdevolle tips

- doe zoveel mogelijk waar je plezier kan aan beleven
- verlies je iets of iemand, het hoort bij je leven en verdriet uiten mag van jezelf
- luister naar een portie gezonde muziek en dans (is dansen niet meer mogelijk, zing dan luidop mee)
- bezoek vrienden en familie die jou aanmoedigen om nog van het leven te genieten
- bespreek angsten en spanningen met elkaar
- zie mekaar graag

Veronique Beauprez

Praktijk empathische communicatie

Lezingen over dit onderwerp?

0495 57 21 40